Boos op de computer

Het toenemen van het aantal computers en andere elektronische apparaten blijkt een ideale voedingsbodem voor Technology Related Anger (TRA). Geweld dus, als gevolg van techniek. De afloop: aan gort geslagen toetsenborden, vertrapte muizen, versplinterde beeldschermen en hier en daar zelfs een dodelijk getroffen pc.

© CIDimport

Dag laptop...

De Sportsman's Bar in Lafayette, Colorado, VS. Het is een middag als alle andere middagen. Een kwartetje klanten keuvelt wat aan de bar, terwijl even verderop een verliefd paartje met een sodawater aan een tafeltje zit. Café-eigenaar George Doughty (48) rommelt met z'n Dell-laptop - zoals hij wel vaker doet als het rustig in zijn tent is. Een zachte vloek. George geeft een ferme tik op het toetsenbord en klaagt hoorbaar over het apparaat. Bijna tien minuten, drie krachttermen en een ram op het beeldscherm later loopt George met z'n laptop naar het midden van het café, zet het apparaat op de vloer en waarschuwt de klanten hun oren te bedekken. De verbaasde omstanders doen wat hen opgedragen wordt en zien vervolgens hoe George een ferm pistool uit zijn broekriem trekt: beng-beng-beng-beng! Na het schiettuig terug in zijn broekriem te hebben gestoken, raapt George doodgemoedelijk de resten van wat eens zijn laptop was bij elkaar en hangt ze op aan een verdwaalde spijker in de muur. Als een jachtsouvenir.

Schietincident

Technology Related Anger (TRA) betekent zoveel als razernij die voortkomt uit slecht functionerende computers en andere elektronische apparaten. Precies, er is een heuse term voor bedacht en dat impliceert dat het fenomeen serieus wordt genomen. Eigenlijk deed George - het verhaal is waar gebeurd - iets wat we allemaal wel eens willen doen. Geduld is soms niet meer op te brengen: haperende installatieprocedures, volstrekt onduidelijke softwareprogramma's, muizen die alle kanten uit wijzen behalve de goede, een tergend langzame internetverbinding en data die in het niets oplost. De ergernis ontstaat deels door het niet begrijpen van de processen van en op de pc en wordt gevoed door de altijd ongelukkige timing van de problemen. Ja, dan zou je je geladen pistool - mocht u er al een hebben - wel eens uit de la van het nachtkastje willen pakken.

Italiaanse woede

9 Tips tegen computeragressie

1. Geef de computer de tijd om het probleem op te lossen voordat uzelf actie onderneemt.

2. Neem de tijd om het probleem te onderzoeken. Als het niet lukt, blijf het dan niet eindeloos proberen.

3. Komt u er niet uit, bel dan een deskundige of de helpdesk voor advies.

4. Gebruik de tijd die u wachten moet totdat het probleem opgelost wordt voor het afmaken van belangrijk papierwerk, voer telefoongesprekken of lees belangrijke documenten nog eens door.

5. Maak altijd backups van belangrijk werk, zodat u kunt doorwerken op een vervangende computer als die van u vastloopt.

6. Bedenk dat het daadwerkelijk slaan van uw computer het probleem alleen maar erger maakt

7. Als u woede voelt opkomen, verlaat dan voor enkele minuten uw bureau, drink even wat, maak een ommetje, praat wat met collega's, kortom zoek even wat afl eiding

8. Bedenk dat schelden en tieren de sfeer op het kantoor nadelig beïnvloed en dat dit, op langere termijn, nadelig voor u uit kan uitpakken

9. Neem geen spanningen van kantoor mee naar huis. Doe 's avond iets actiefs om de spanning kwijt te raken en begin de volgende dag weer fris.

George is daarom niet de enige die met grof geweld een einde maakte aan zijn frustraties over zijn computer. Onlangs nog haalde ook een 68-jarige man uit het Noord-Italiaanse dorpje Cavasso Nuovo het nieuws toen hij zijn pistool tevoorschijn haalde om met vijf welgemikte schoten zijn computer in de vernieling te helpen. Net als George kon deze oude baas er niet meer tegen dat zijn computer om de haverklap crashte. De Italiaan had overigens wel een vergunning voor het pistool, maar dat kon niet voorkomen dat de politie het wapen in beslag nam.

Herkenbaar

Schietincidenten in computeromgevingen zijn in Nederland niet bekend, maar vaststaat dat ook wij wel eens flink uitvallen naar onze computers - wees daarvoor maar eens eerlijk tegenover uzelf of maak eens een wandeling over de werkvloer van een willekeurig kantoor. En anders wijst de poll die we op onze site organiseerden wel in die richting. Op onze vraag of u zich herkent in de reactie van de Italiaanse bejaarde antwoordde meer dan de helft met 'ja'. Bijna 10 procent van deze ja-zeggers bovendien bekent dat er in een bui van grote ergernis ook wel eens wat sneuvelt: een pc (maar liefst 6 procent van alle ondervraagden) of randapparatuur (4 procent). 8 Procent is iets meer 'gelukkig in de afloop' en houdt er ondanks een flinke beuk of wat daarvoor door moet gaan geen materiële schade aan over. De grootste groep evenwel vormen zij die zich beperken tot verbaal geweld: 35 procent. De meer pacifistische antwoorden 'Niet echt, want wat kan mijn pc daar aan doen?' en 'Computeragressie? Ik keur élke vorm van geweld af' tekenen respectievelijk voor 29 en 18 procent. Computerdeskundig als wij zijn, moeten we toegeven dat het laatste percentage ons een beetje verbaast. Want dat je geweld afkeurt, a la, wij tenslotte ook, maar dat je tijdens al je uren in gezelschap van een pc immer je handen thuis weet te houden valt moeilijk voor te stellen...

Psychologe

Wie meer gefundeerde uitspraken over de ernst van TRA wil horen, praat met de in Duitsland woonachtige Marleen Brinks. De sociologe en psychologe verdiept zich al jaren in het fenomeen en concludeert dat het meppen en uitschelden van computers in aanzienlijke mate voorkomt. Ook onderzoeken van uiteenlopende softwarebedrijven en (computer)fabrikanten laten dergelijke beelden zien. Volgens Brinks neemt gelet op het groeiende gebruik van technologie TRA eerder toe dan af. "Hoe meer apparaten, des te vaker die kunnen frustreren." Ze voegt eraan toe dat TRA niet alleen agressie tegen computers behelst, maar ook boosheid dan wel frustratie is die opgewekt wordt door niet of slecht functionerende, technologische hulpmiddelen. Dus het gaat ook om andere machines, zoals scannerkassa's of navigatiesystemen in de auto. De belangstelling die Brinks voor TRA ontwikkelde, heeft alles te maken met met haar functie als data-analiste die ze ooit uitoefende. "Ik werkte op een IT-afdeling en zag collega's met hun pc's praten, ze aaien en op ze schelden. Af en toe vielen er ook wel eens klappen. Ik was benieuwd of dat alleen bij ons op de afdeling was of dat dit elders ook zo gaat."

Net mensen

Volgens Brinks treedt computeragressie op wanneer we gehinderd worden in het bereiken van het doel dat we belangrijk vinden. Frustratie en verhindering in het bereiken van die doelen kunnen allerlei consequenties hebben. Dat gaat van agressie tot berusting tot vluchtgedrag. Sommigen kunnen daar ook werkelijk ziek van worden, depressies en vage psychosomatische klachten ontwikkelen. "De interactie tussen mens en pc lijkt erg op de interactie tussen mensen. Ze geven hun computer ook namen en geloven stiekem dat hij een ziel heeft. Als de computer niet doet wat gewenst is, worden mensen dus boos." Gevraagd naar de grootste veroorzakers van computerwoede noemt Brinks 'slechte scholing, slechte software en slechte hardware'. Ze wijst er op dat de ontwikkelingscycli alsmaar korter worden, dat software vaak zonder uitvoerige tests op de markt komt, dat er sprake is van minderwaardige technische kwaliteit uit het verre oosten en dat personeel slecht voorbereid wordt op de soft- en hardware waarmee het moeten werken. "Maar: het meest agressief zijn IT'ers. Gebruikervaardigheden zijn dus niet de belangrijkste voorspeller van TRA. De IT'er krijgt zo'n apparaat op zijn tafel en weet heel precies wat zo'n ding doet. Als het apparaat vervolgens wat anders doet dan 'afgesproken', wordt het een erezaak. Bovendien kan de IT'er niemand vragen om hulp."

Serieuze aandacht

Volgens Brinks is TRA in Duitsland en Nederland een niet te onderschatten verschijnsel dat nader onderzoek verdient. 'Probleem' is dat TRA zich op de snijvlakken van sociologie, psychologie, geneeskunde en informatica beweegt en er maar een paar wetenschappers zijn die zich ermee bezighouden. Maar omdat stress tot ziekte kan leiden, wordt de aandacht ervoor steeds serieuzer. Brink herinnert zich een collega van haar vader, die zijn praktijk-pc uit het raam gooide. Is dat al laten we zeggen curieus, het wordt nog gekker als Brinks vertelt dat het personeel er juichend naast stond. Zelf kijkt ze er niet meer van op. "Na de publicatie van mijn studie naar TRA heb ik hééél veel post uit de hele wereld gekregen. Strekking: 'Het is allemaal waar wat je schrijft'. Ook die mensen kwamen vaak met soms bizarre voorbeelden uit hun omgeving." Of Brinks zelf wel eens een aanval van TRA heeft moeten weerstaan? "Euh nee, ik praat weliswaar met mijn pc, maar sla hem niet. Ik ben met een IT'er getrouwd. Als mijn pc het niet doet zeg ik: 'Schat, hij print niet. Maak je het weer in orde?'"

Geen andere oplossing...?

Dat laatste kon George, de held aan het begin van dit verhaal, aan niemand vragen. Een paar uur na zijn daad, zo verklaarde George tijdens het verhoor, zag hij ook wel in dat-ie nooit op het apparaat had mogen schieten omdat hij daarmee zijn klanten in gevaar had gebracht. Maar ja, op het moment van zijn daad leek het hem echt de beste oplossing

Dit artikel komt uit Computer Idee nummer 20, jaargang 2009.