Veilig internetbankieren in Linux
Windows is het favoriete doelwit van de makers van malware. De kans dat louche sujetten meeloeren terwijl u uw bankzaken regelt of uw creditkaartgegevens intikt, is daarom verre van denkbeeldig. De oplossing? Bankieren via Linux!
Bankiers zagen het als het ei van Columbus: internetbankieren. Voortaan zouden hun klanten hun transacties zelf inkloppen en realtime inzicht hebben in hun bankrekening. Maar inmiddels zijn ook de nadelen duidelijk. Zo zijn criminelen via internet systematisch op zoek naar pc’s waarvan de digitale achterdeur niet goed is afgesloten. Verder staan er op tal van sites spionagecode en andere malware te wachten tot een pc met verouderde software of zonder virusscanner een bezoek brengt. Vervolgens springt de malware over naar uw systeem en loopt u tal van risico’s.
Digitale inbraakpreventie is dus een must. Een redelijk onbekende optie daarbij is om niet in Windows maar in Linux te bankieren via internet. U hebt dan een pc met Windows als belangrijkste besturingssysteem en Linux als reserve-systeem, voor die momenten dat het écht veilig moet. Dat klinkt misschien drastisch en ingewikkeld, maar dat valt reuze mee. De populairste Linux-distributie (Linux-soort) Ubuntu laat zich op een Windows-pc zonder veel moeite installeren als tweede besturingssysteem. Firefox maakt standaard deel uit van Ubuntu, Chromium (de open source-variant van Chrome) kunt u er desgewenst eveneens op installeren.
Nadat Ubuntu is geïnstalleerd, hebt u bij het starten de keuze tussen Windows en Ubuntu. Draait de pc eenmaal, dan moet voor het wisselen tussen de twee besturingssystemen de computer opnieuw worden gestart. U kunt dus niet tegelijkertijd uw boekhouding doen in Excel en surfen onder Linux. U moet eerst Excel en Windows afsluiten, de computer herstarten en Ubuntu selecteren in plaats van Windows.
‘Gewoon’ veilig
Vindt u de installatie van Linux teveel werk? Zorg er dan in elk geval voor dat uw pc goed is beschermd. Antivirusprogramma’s helpen, maar zijn niet zaligmakend. Wegblijven bij dubieuze sites is verstandig. Maar helaas kun je ook in de problemen komen door naar fatsoenlijke sites te gaan. Juist die grote, veelgebruikte sites worden door kwaadwillenden systematisch gescand op beveiligingsfouten die het mogelijk maken de site te misbruiken voor de verspreiding van malware.
Belangrijk is een modern besturingssysteem te gebruiken: minimaal Windows Vista. Vanaf die versie is Windows namelijk beveiligd op de manier die Linux standaard toepast: de gebruiker heeft niet het recht om (per ongeluk) het systeem stuk te maken. En wat u niet mag op uw pc, mag iemand anders ook niet. De diepere lagen van het besturingssysteem zijn op die manier tegen malware beschermd.
Helaas is toegang tot die diepere lagen niet per se vereist om schade aan te richten. Veel malware richt zich niet op Windows zelf maar op de browser en zijn plugins. Java, Flash, Acrobat, Shockwave en Adobe Air zijn geliefde doelwitten van criminelen. Gewetenloze whizzkids vinden altijd wel een foutje in de code via welke ze naar binnen kunnen glippen. Zodra de producenten van de browserplugins dit ontdekken, dichten ze het gat. Het is daarom zeer belangrijk om altijd de nieuwste versies op uw pc te hebben draaien.
Surfen met een Linux-systeem gaat precies hetzelfde als met Windows. Wel kunt u bij het downloaden van bestanden de eerste keren in de war raken omdat het bestandssysteem van Ubuntu wezenlijk verschilt. Vooral het ontbreken van de vertrouwde schijfstations (C:) is in het begin onwennig. Ook usb-sticks en geheugenkaarten zijn binnen Linux geen fysieke locaties (aan te duiden met een letter) maar mappen. Na aankoppelen duiken ze op binnen de map Media. Tegelijkertijd verschijnt op het bureaublad een melding en wordt de mogelijkheid geboden meteen naar de inhoud toe te gaan. Het is niet moeilijker dan Windows, alleen net even anders.
Nee, mits bonafide
Ook een browser die op Linux draait, wordt door malware bestookt. Alleen: dat valt nu als zaad op de rotsen. De malware herkent binnen Linux niets en kan dus ook niets uitrichten.
Toch gaat het te ver om surfen met Ubuntu helemaal voor honderd procent veilig te noemen. Om te beginnen is er Java, dat juist werd ontwikkeld om applicaties platformonafhankelijk te maken. Java-code draait op ieder besturingssysteem. Linux-expert Sjoerd Stelling geeft toe dat dat een potentieel gevaar is. Hij erkent ook dat Windows in principe niet onveiliger in elkaar steekt dan Linux. “Het zit meer in de manier waarop het gebruik wordt. Voor Windows zijn ontelbare programma’s beschikbaar. Wie een tooltje zoekt, heeft zo wat gevonden en geïnstalleerd. De kans dat hij zo zelf malware op zijn pc zet, is aanzienlijk.”
Ubuntu-gebruikers daarentegen installeren programma’s vanuit de zogenoemde repositories. Dat zijn een soort databases vol applicaties die door de omvangrijke Linux-community zijn getest en veilig bevonden. De mogelijkheid om Linux-programma’s vanaf webpagina’s te downloaden, bestaat overigens wel. Stelling raadt dit echter af, tenzij je weet dat de makers bonafide zijn. Wie bijvoorbeeld Dropbox wil installeren op Ubuntu, heeft software nodig die alleen op de Dropbox-site te vinden is. Gezien de reputatie van dat bedrijf, kunt u ervan uit gaan dat die site veilig is.
Programma’s voor Ubuntu
LibreOffice is een uitgebreid, gratis kantoorpakket dat standaard met Ubuntu wordt meegeleverd. Documenten uit MS Office kunnen er in de meeste gevallen probleemloos mee worden verwerkt. Wanneer u dus vaak wilt wisselen tussen surfen (via Ubuntu) en het bijwerken van een spreadsheet (in MS Office), kunt u overwegen LibreOffice te gebruiken. De pc hoeft dan niet telkens opnieuw te worden gestart.
De standaard browser van Ubuntu is Firefox. Andere internetprogramma’s kunnen gratis worden gedownload. Chrome, Skype, GoogleEarth, Dropbox en SecondLife zijn voorbeelden van programma’s die ook voor deze Linux-variant beschikbaar zijn.
Lees verder op pagina 2
Schijnzekerheid
De kans dat uw Ubuntu-systeem wordt overgenomen door gangsters is bij normaal gebruik al met al zeer gering. De vraag rijst wel of malware via Ubuntu niet alsnog de Windows-partitie van de harde schijf kan binnendringen. Volgens Stelling is dat in theorie mogelijk. “Dat er twee systemen geïnstalleerd zijn, kun je in principe zien aan de bootmanager. De malware zou vervolgens de Windows-partitie kunnen mounten. Daarvoor is dan wel root-access nodig, wat het allemaal wel erg ingewikkeld maakt. De kans dat de gebruiker dit niet zou merken, lijkt mij heel klein.”
Wat het veiligst is, is Ubuntu installeren op een oudere computer die in een hoekje staat te verstoffen. Als daar nog een oude Windows-versie op staat zoals XP, is het beter om Ubuntu bij installatie toestemming te geven dat te verwijderen. Het besturingssysteem heeft minimaal 768 MB ram-geheugen nodig, een 700 MHz-processor en 5 GB schijfruimte. Zo tovert u een afgedankte pc om in een veilige bankterminal.
Schade vergoed?
Op dit moment is het zo dat uw bank de schade door cybercriminaliteit vergoedt, mits correct en op tijd gemeld. Security-expert Maarten Hartsuijker van beveiligingsbedrijf Classity vermoedt dat dit gaandeweg verandert. “Banken proberen het risico te verschuiven door gebruikers op hun verantwoordelijkheden te wijzen. Dat doen ze bijvoorbeeld door software te plaatsen bij de klant, waarmee ze in de gaten houden hoe goed de klant op zijn computer past.”
U voelt ’m al aankomen. Op een dag krijgt u een automatische e-mail dat uw systeem niet meer voldoet aan de minimale veiligheidsnormen die uw bank heeft gedefinieerd. De bank verklaart vervolgens de verzekering op misbruik eenzijdig te schrappen. U kunt nog internetbankieren, maar dan wel geheel op eigen risico.
Een advies dat je nogal eens tegenkomt, is het starten van het systeem met een bootstick of dvd. U weet dan immers zeker dat je met een schoon systeem werkt. Maar volgens Maarten Hartsuijker van beveiligingsbedrijf Classity is dat schijnzekerheid. “Ook bij het starten van een usb-bootdisk ben je nog kwetsbaar voor hardwarematige achterdeurtjes en een met malware geïnfecteerd bios. Start je vanaf een bootstick op? Gebruik deze dan alleen om te bankieren en niet om uitgebreid mee te surfen.”
Internet is een plek waar de veiligheid nooit honderd procent te garanderen is, en dat zal altijd wel zo blijven. Maar door beter te begrijpen waar criminelen hun aandacht op richten en hoe ze vervolgens te werk gaan, is preventie wel degelijk een optie. Malware? Met Linux vliegt u als in een stealth-vliegtuig onzichtbaar onder de radar door.
Tekst: Ed Croonenberg
Ubuntu installeren
Er zijn verschillende manieren om Ubuntu te installeren. Het eenvoudigst is het downloaden van de zogenoemde Windows Installer for Ubuntu Desktop (Wubi). Die is te vinden op www.ubuntu.com. Voordat u het bestand kunt downloaden, wordt gevraagd welke versie u wenst. Wij raden versie 12.04.1 LTS aan. ‘LTS’ betekent dat uw nog jarenlang beveiligingsupdates zult ontvangen. Wubi is bedoeld voor Windows-gebruikers die kennis willen maken met Ubuntu. Indien dat uiteindelijk niet bevalt, kan Wubi Ubuntu ook weer veilig van uw computer verwijderen. Wubi wijst Ubuntu geen eigen partitie toe. Daardoor draait het trager, zeker wanneer de harde schijf gefragmenteerd is. Een ander nadeel is dat een systeemcrash onder Windows tot gevolg kan hebben dat Ubuntu daarna weigert te booten. Pas nadat Windows wordt herstart en afgesloten, kunt u Ubuntu weer gebruiken.
Om zulke problemen te voorkomen en Ubuntu optimaal tot zijn recht te laten komen, dient u het te installeren op een eigen partitie. Let wel: verwijderen wordt daarna een lastig verhaal. Voor dit type installatie moet u eerst een Ubuntu-bootstick of -dvd aanmaken (Dvd’s zijn ook tegen geringe kosten te koop op www.canonical.com). Vervolgens moet u uw computer daar vanaf starten. (Het kan nodig zijn om eerst aan uw bios te vertellen dat de pc vanaf een stick mag booten.) U krijgt nu de vraag of u Ubuntu wilt installeren of alleen proberen. Wij kiezen voor installeren.
Daarna kunt u uit een lijst met talen desgewenst ‘Nederlands’ kiezen, waarna u opnieuw gevraagd wordt of u Ubuntu echt wilt installeren. Dan volgt de vraag hoe u Ubuntu wilt installeren. Kies: ‘naast Windows’. Er verschijnt nu een in tweeën gesplitste balk waarin een partitieverdeling wordt voorgesteld. Met de cursor kunt u de partities vergroten of verkleinen. Aan te raden is om Ubuntu de ruimte te geven, zeker als u overweegt er ook de nodige software op te installeren. Vervolgens volgt een normale en overzichtelijke installatie. Voor meer details, bezoek: www.psychocats.net/ubuntu/installing.
Ubuntu werkt in principe probleemloos naast Windows XP, Vista en 7. Wat betreft Windows 8 worden echter problemen gemeld. De boosdoener heet Unified Extensible Firmware Interface (UEFI), een standaard die bedoeld is om de veiligheid van Windows-computers te verbeteren, maar die de installatie van een tweede besturingssysteem compliceert. Maar het kán wel. Oriënteert u zich op websites als www.intowindows.com/dual-boot-windows-8-and-ubuntu.
Tekst: Ed Croonenberg
Dit artikel komt uit Computer Idee nummer 3, jaargang 2013