Van app tot wiki: technotaal verklaard

De technische ontwikkelingen gaan tegenwoordig zó hard dat het zelfs voor doorgewinterde professionals lastig is om alles bij te benen. Het is dus zaak om met enige regelmaat in elk geval de nieuwste vaktermen op een rijtje te zetten, inclusief hun betekenis. Zitten we bij de eerstvolgende verjaardag tenminste niet met de mond vol tanden...

3D-tv
Bent u net aan de hd-, plasma en lcd-televisie gewend, zijn er alweer led-televisies en ineens 3D-televisies. 3D-tv is nog lang niet uitontwikkeld en het is maar helemaal de vraag of het ooit wat wordt. Om mee te praten zegt u: Ik denk dat Pauw en Witteman in 3D net zo eendimensionaal zijn.


Addon/extension
Geen van de aanwezigen heeft kunstmatig lang haar? Altijd even checken voor u mee gaat doen in een gesprek over extensions. Het zijn toevoegingen aan normale programmatuur als bijvoorbeeld webbrowsers. Bij Google Chrome heten ze extensions, bij Mozilla Firefox addons. Videobewerkingsprogramma’s bestaan bijna geheel uit addons, die meer functies bieden. Ze worden vaak standaard niet meegeleverd omdat een programma met alle optionele toevoegingen veel te zwaar is voor normaal gebruik. Of omdat er naderhand geld voor gevraagd kan worden.

© CIDimport

Applicatie/App
Een applicatie is software die een specifieke taak verricht. De afkorting App is bedacht door Apple, vermoedelijk omdat het zo lollig aansluit bij de eerste drie letters van Apple. Applicaties zijn er in honderdduizend soorten en maten voor pc, tablet en smartphone, van ingewikkelde spreadsheetprogramma’s tot schakelingen die alleen het beeldscherm van uw smartphone op wit zetten, om hem zo als zaklamp te gebruiken.


Capacitief/multitouch
Capacitief is een term die we tegenkomen bij aanraakschermen, touchscreens. Het heeft betrekking op de elektrische spanning die via een vinger of stylus naar het scherm wegvloeit en aldus een actie in werking zet. Op een multitouch scherm kunnen meerdere commando’s tegelijk worden gegeven, wat bij een ouderwets toetsenbord bijvoorbeeld onmogelijk is. 

Cloud-computing
Bij cloud-computing maken we niet gebruik van eigen software of hardware, maar van die van een provider op internet (de cloud: wolk). Wij gebruiken dus de eigen pc en een browser om toegang te krijgen tot programmatuur en (bijvoorbeeld) opslag: denk aan de tekstverwerker Google Docs/ Documenten. Voordelen zijn dat u niet hoeft te beschikken over de benodigde software en/ of hardware en dat deze vanaf iedere internetcomputer toegankelijk zijn. Nadeel: bij een internetstoring of als de server ‘down’ is, werkt niets en is niets toegankelijk. 


Draadloos internet
Lang voor wifi bestond al draadloos internet (over de mobiele telefoon bijvoorbeeld), maar dat was nou niet echt om over naar huis te mailen. Tegenwoordig duwen we een ‘internetstick’ in de usb 2.0-poort en hebben we multimode hsdpa, umts, edge én gprs voor wereldwijd gebruik op draadloze 2g- en 3g-netwerken. Hsdpa tot 7,2 Mbps, umts tot 1800 kbps en gprs tot 53,6 kbps. De stick schakelt automatisch over op het snelste netwerk dat hij kan vinden. Een bijbehorend abonnement is echter lang niet gratis, zeker niet met een downloadbundel waar mee te werken valt. 


eBay/Marktplaats
Wie nooit van tweedehands- en veiligsites als eBay, Marktplaats, Speurders et cetera heeft gehoord, heeft echt onder een steen geleefd. U vindt er letterlijk alles, vaak tegen zeer schappelijke prijzen. U vindt er helaas ook de bekende kat in de zak, want met name Nigeriaanse 419-frauders zijn er zeer actief. 


e-book/e-reader
Leest u nog papieren boeken? Het hoeft allemaal niet meer met een e-reader, waarop een e-book kan worden getoond. Kan ook op een tablet-pc, dat is waar, maar de batterij van een e-reader houdt het aanmerkelijk langer vol. Een koffer vol boeken mee op vakantie of een geladen e-reader vol titels van per stuk zo’n 15 euro? Die keus is soms makkelijk. 


Gamecomputers
Wat een spelcomputer is, hoeven we niemand uit te leggen, maar dat deze tegenwoordig bediend worden met handgebaren tot complete lichaamsbewegingen – Nintendo Wii en Microsoft Xbox 360 Kinect – misschien wel. Zonder risico is dat niet, blijkt wel op www.wiihaveaproblem.com en kinectionlost.com.

Gaming networks
Net als bij cloud Computing spelen ook veel spellen zich online af, in virtuele gemeenschappen. Zo kun je je jonge kinderen maar beter uit de buurt halen bij de MMOCC (massive multiplayer online chatting community) Habbo. Niet alleen is Habbo een commerciële onderneming die dus uit is op geld: helaas zitten er ook mensen op die je tiener graag dingen voorstellen waar ze zeker niet aan toe zijn. Uiteraard zijn er moderators, maar die kunnen onmogelijk ieder gesprek bijhouden. Andere risico’s? Ook ging in april 2011 het Playstation Network (Sony) een tijdlang offline. Dit was te wijten aan een hack waarbij de inbrekers aan de haal gingen met persoonsgegevens, toegangswachtwoorden en vermoedelijk creditcardnummers.  


Groupon
Het woord groupon is een samentrekking van de woorden groep en coupon. Hebben we het over groupon-sites, dan hebben we het over websites die per dag één enkele aanbieding doen tegen sterk gereduceerd tarief. iBood bijvoorbeeld (website van het jaar 2009/2010) doet veel aanbiedingen op het gebied van elektronica, maar ook keukenaccessoires, horloges en noem maar op. Kortingen lopen op tot 90 procent! 


Hi-res/high definition
In digitale camera’s zijn beeldchips van meer dan 20 megapixels niet ongebruikelijk meer. Ze leveren opnamen van tientallen megabytes, groot genoeg om details te onthullen die met het blote oog niet waarneembaar zijn. Het nut hiervan: dat dus. High Definiton videocamera’s doen ongeveer hetzelfde, maar dan met video. De politie maakt tegenwoordig ook gebruik van hd-straatcamera’s, waarmee boefjes haarfijn te identificeren zijn. Wie zijn hd-homevideo’s zelf monteert, kan maar beter een potente computer hebben staan, want het renderen (verwerken) van de beelden kost veel rekenkracht. Een blu-ray-brander bakt vervolgens de bijpassende schijf. 


Mashup/newsreader
Met een newsreader kunnen rss-feeds – korte, simpele nieuwsberichten – van het internet worden opgehaald en bekeken. Een mashup is een applicatie waarmee berichten uit verschillende bronnen worden gecombineerd en gezamenlijk gepresenteerd. Erg handig als u van een of meerdere ontwikkelingen graag actueel op de hoogte wilt worden gehouden. 


Mediastreamen
Erg handig, dat speelfilms simpel zijn te downloaden. Maar erg gezellig is het niet om op je computerkamertje te moeten kijken. Met een mediastreamer met al dan niet draadloze netwerkfunctionaliteit speelt u de gekste mediabestanden simpel af op de televisie in de woonkamer. 

Minivideocamera’s/spycams
Waar kunt u zich tegenwoordig nog onbespied wanen? Moderne hd-action-cams maken gebruik van flashgeheugen en meten slechts 1x1x4 cm! Ze zijn overal te verstoppen en beginnen in de standby-modus te filmen als er geluid wordt gemaakt. 


Nas
Zeer praktisch, zo’n networkattached storage (nas). De bestanden waar iedereen binnen uw huishouden gebruik van mag maken – muziek, video, foto’s – parkeert u op deze vaak zeer grote netwerkschijf, die voor alle computers in het netwerk toegankelijk is. Downloadt u veel films? Dat kan de nas ook zonder dat uw computer aanstaat.


PayPal
PayPal is een betaalsysteem (van eBay) waarmee op het internet aankopen kunnen worden gedaan. De koper geeft PayPal opdracht een betaling te doen, waarna PayPal het verschuldigde bedrag van de rekening van de koper incasseert. De verkoper krijgt zo nooit een bankrekening- of creditcardnummer te zien, aangezien deze alleen bij PayPal bekend zijn. Dit maakt PayPal tot een zeer veilige betaaldienst, hoewel het voortdurend onder vuur ligt van kwaadwillende hackers die gaarne de creditcardnummers van de miljoenen gebruikers willen hebben. Het kan zomaar gebeuren dat u e-mail krijgt van PayPal dat u uw wachtwoord hebt gewijzigd, terwijl u dit niet hebt gedaan. De rekening blokkeren is dan de enige optie, waarna het activeren nooit meer lukt.


P2p/torrent/nzb/usenet/spotnet
Peer to Peer (p2p) is een term die verwijst naar een netwerk waarin de computers elkaars gelijke zijn. Andere uitwisselingsnetwerken zijn hoogst populair onder gebruikers van het usenet, het ‘onzichtbare’ gedeelte van het internet (versus het zichtbare world wide web). In zogenoemde nieuwsgroepen op dit usenet circuleren onder meer gehackte software en illegaal gekopieerde speelfilms, te downloaden via bijvoorbeeld nzb- en torrentbestanden. Was het usenet tot voor kort nog niet voor iedereen makkelijk te doorgronden, met het programma Spotnet is het vinden en downloaden ineens wel heel erg makkelijk.


SEO (Zoekmachineoptimalisatie)
Een website bouwen is tegenwoordig een fluitje van een cent. Maar wat trekt-ie weinig bezoekers! Tijd om aan SEO te gaan doen: search engine optimization oftewel zoekmachineoptimalisatie. Pas als uw website namelijk gevonden wordt door zoekmachines (Google), mag u erop rekenen dat hij tevoorschijn komt bij de juiste zoekopdrachten. Was het vroeger nog voldoende om zo veel mogelijk irrelevante maar populaire termen (metatags) in de website te verstoppen, tegenwoordig wordt u daar keihard op afgerekend en verbannen uit de resultaten. SEO is bijna een vak op zich, maar wat altijd helpt bij het gevonden worden door zoekmachines, is echte inhoud.

Smartphone
Smartphones zijn telefoons, maar dan met de functionaliteit van een aardige (video) camera en een pda/minicomputer. Ze kunnen ruwweg allemaal hetzelfde, maar tussen gebruikers van de bekendste besturingssystemen – Android, Blackberry, iOS en Symbian – bestaat hevige rivaliteit. Een lollige smartphone is de SonyEricsson Xperia Play. Deze heeft in plaats van een uitschuifbaar toetsenbord een uitschuifbare PlayStationconsole.


Sms/pingen
Tekstberichten versturen kon al met de eerste gsm’s, maar de laatste jaren zijn er nogal wat mogelijkheden bij gekomen. Uiteraard e-mailen we met onze smartphone, wat ‘gratis’ is als u een abonnement hebt met (onbeperkt) internet. Bezitters van een Blackberry kunnen elkaar onderling gratis ‘pingen’, iets wat ook bezitters van andere smartphones kunnen doen als zij tenminste de gratis applicatie WhatsApp geïnstalleerd hebben.


Sociale netwerken
Facebook, LinkedIn, MySpace, Hyves, we hebben er allemaal wel eens van gehoord en wie niet van minstens twee lid is, heeft geen vrienden (meer). Anno nu hoeven we voor sociale netwerksites niet meer achter de computer te kruipen, want uiteraard zijn er apps voor op de smartphone. De www’s – wie, wat, waar – lijken sterk op Twitter.


Ssd
Oké, ze zijn nog tamelijk duur, dis solid-state drives, maar zo’n harde schijf die geheel uit flashgeheugen bestaat is dan ook aanmerkelijk sneller dan een traditionele harde schijf met allemaal bewegende onderdelen. Indien gebruikt als opstartschijf krijgt u er een behoorlijk rap computertje van.


Tablet-pc’s
Zoals gebruikelijk als Apple iets nieuws op de markt brengt, lagen ook de fans voor de deur van de Apple-stores te slapen toen de iPad begin 2010 werd geïntroduceerd. Wie de iPad 1 kocht, kwam er al snel achter dat deze niet bijzonder snel of veelzijdig was, maar wel lekker duur. Knarsetandend zagen de kopers al een jaar later een iPad 2 in de winkels verschijnen. Tussentijds hebben bijna alle andere fabrikanten ook tabletpc’s uitgebracht.


Twitter
Met Twitter kan men via een webpagina of de mobiele telefoon tweets – korte berichten van maximaal 140 tekens – plaatsen op een microblog. Die berichten worden automatisch bezorgd bij volgers. Een tweetpic is een foto, een retweet een doorgestuurd bericht, Tweetdeck een programma dat tweets overzichtelijk beheert, net als Hootsuite. Een twitterazzo is iemand die zo veel berichten plaats dat u er helemaal gek van wordt. Zo’n persoon moet u ontvrienden: verwijderen uit uw vriendenlijsten.

Uitzending Gemist
Omdat een mens nu eenmaal niet alles kan opnemen, zijn er tegenwoordig de websites uitzendinggemist.nl (publieke omroep) en programmagemist.nl (alle zenders). Nu zijn dat helaas alleen Nederlandse programma’s, maar u zult maar verslaafd zijn aan Johnny de Mol. Dan kunt u wel wat troost gebruiken…


Virale marketing
De opkomst van sociale netwerksites is met name voor marketeers interessant, aangezien aangemelde leden zich vaak aansluiten bij pagina’s die specifiek zijn gericht op een enkel onderwerp. Met het plaatsen van grappig of interessant bedoelde reclameboodschappen hopen de marketeers dat die boodschap door leden wordt doorgegeven aan derden: als een virus…


Voip
Voice over Internet Protocol ofwel Voip is bellen over de infrastructuur van het internet. Alle telecombedrijven bieden dit inmiddels aan. Voip’en met het programma Skype is nog interessanter, want gratis voor als men toch al een computer en internetverbinding heeft. De bellers kunnen in hetzelfde huis zitten, maar net zo goed een halve aardbol van elkaar verwijderd zijn.


Wikileaks
Wikileaks is een website waarop klokkenluiders en anonieme personen met kennis van minder smakelijke zaken hun bewijsmateriaal kwijt kunnen. De personen achter Wikileaks ontzien hierbij hooggeplaatste personen en regeringen niet, en hebben het daarmee in veel landen tot persona non grata geschopt. Bradley Manning, de 23-jarige militair die videobeelden van misdragingen van Amerikaanse soldaten in Irak en 260.000 diplomatieke telegrammen overdroeg aan Wikileaks, wacht mogelijk een gevangenisstraf van 52 jaar.


YouTube
Is het ooit gefilmd, dan staat het op YouTube. Van de Annoying Orange tot de door Wikileaks onthulde staatsgeheimen, de mooiste doelpunten van Johan Cruijff: u kunt er alles vinden. Hoewel? Nee, niet alles, want alles op YouTube is netjes!

Dit artikel komt uit Computer Idee nummer 13, jaargang 2011.