Boekje open: Elk e-bookformaat leesbaar!
Naast het officiële aanbod in elektronische boekwinkels kunt u van internet een schat aan boeken downloaden. Er zijn echter heel veel formaten. Hoe lees je die allemaal en overal?
Papieren boeken hebben zo hun nadelen. Ze zijn zwaar en nemen veel plaats in. Ook zijn ze onveranderlijk; als de letters te klein zijn, moet er een leesbril aan te pas komen. Elektronische boeken, aan de andere kant, wegen niets en nemen zelfs in termen van computergeheugen nauwelijks plaats in. Bovendien is de tekstgrootte op pc’s, tablets en e-readers vaak aan uw eigen voorkeur aan te passen.
Tegenover die voordelen staat dan weer wel dat gekochte e-books doorgaans een of andere vorm van drm kennen, een systeem dat ervoor moet zorgen dat u geen illegale kopieën maakt. Zo’n systeem is echter alleen in het voordeel van de uitgever. U raakt er rechten en mogelijkheden door kwijt die u met een papieren boek wél had. Even een paginaatje kopiëren kan niet meer en een boek uitlenen of onderhands doorverkopen is er ook al niet meer bij. Een keurig gekocht e-book kan op enig moment zelfs geheel ontoegankelijk worden zonder dat het fysiek beschadigd is.
Daar komt bij dat een universele standaard voor elektronische boeken ver te zoeken is. Een blik op de jongste stand van zaken leert ons dat er inmiddels vele bestandsformaten voor elektronische boeken bestaan. Een deel daarvan is zo obscuur dat we ons er het hoofd niet over hoeven te breken, maar zelfs als we ons beperken tot de tien meest voorkomende formaten op internet hebben we toch nog een lastige klus om ze allemaal te kunnen openen of te converteren naar een bruikbaar formaat.
De tien formaten die we op gratis boekensites, in torrents en in nieuwsgroepen het meest tegenkomen zijn: azw, cbr, chm, djvu, epub, lit, mobi, pdf, rtf en txt. Van deze tien worden txt (alleen onopgemaakte tekst), pdf en epub door vrijwel alle gangbare draagbare apparaten ondersteund. Als we documenten overal willen kunnen lezen, moeten we dus in elk geval de overige zeven formaten kunnen converteren naar een van deze drie en liefst naar epub of pdf, want die ondersteunen ook illustraties. Met de populaire e-bookmanager Calibre komen we gelukkig een heel eind.
1. Calibre installeren
Surf naar calibre-ebook.com en klik daar op de downloadknop. Vervolgens kunt u een besturingssysteem kiezen. U hebt de keuze uit Windows, OS X, Linux of een portable-versie van Windows. Wij zijn dol op portable software, dus kiezen we die (calibre-portable-0.8.21.zip, 53 MB). Deze versie vereist minimaal Windows XP met sp3. Na het downloaden hoeven we het zip-bestand slechts uit te pakken om het programma te kunnen gebruiken.
We starten Calibre door te dubbelklikken op calibre-portable.exe in de map Calibre Portable. Uit de lijst met talen kiezen we vervolgens Nederlands; daarna klikken we op Volgende. We willen het programma niet configureren voor een specifieke e-reader en laten daarom in de linkerkolom de instelling op ‘generic’ staan. Rechts kiezen we ‘iPad like tablet’. We klikken weer op Volgende, Finish en bij de melding die nu volgt op OK en op Map selecteren bij de voorgestelde map. Na deze configuratiestappen start Calibre echt.
2. Boeken toevoegen
We hebben uit verschillende internetbronnen tien bestanden gedownload in de tien genoemde formaten en deze bij elkaar in een testmap geplaatst. We klikken in Calibre op Boeken toevoegen en navigeren naar de testmap. We klikken op de kolomkop Type om te sorteren op bestands-type. Hierdoor komt het pdf-bestand bovenaan te staan (want de naam is officieel Adobe Acrobat Document). We kiezen dit document en klikken op Openen. Dit bestand wordt keurig toegevoegd aan Calibre. We herhalen de procedure en het tweede bestand in onze op type gesorteerde map is dan een azw-bestand (behorend bij de Amazon Kindle e-reader). Alhoewel niet als zodanig in de lijst, kan Calibre ons azw-bestand toch toevoegen. Ook de andere bestanden worden keurig toegevoegd, maar we zullen zien dat schijn bedriegt.
3. Boeken lezen
Wanneer we het kopje Formaten in het linker-schermdeel uitvouwen, zien we inderdaad alle tien formaten (waarbij epub twee keer voorkomt vanwege de demotekst die bij Calibre wordt geleverd). Wanneer we op elk van deze formaten klikken, worden alleen de boeken in dat formaat getoond. We beginnen met azw. We klikken op azw en dubbelklikken vervolgens op de boektitel in dat formaat. Het boek opent keurig in Calibre’s eigen leesvenster. Hierin kunnen we bladeren, zoeken, tekst groter en kleiner maken, enzovoort.
Kiezen we het volgende bestandstype (cbr) dan gebeurt er echter heel iets anders. Het wordt niet geopend in de Calibre-reader, maar de op ons systeem geïnstalleerde WinRar wordt gestart! Het chm-bestand wordt als typisch html-helpbestand geopend door onze Windows en djvu wordt geopend door onze speciale djvu-reader (zie stap 5). Het rtf-bestand wordt geopend in Word (of in Wordpad als u geen Word hebt). Epub, lit en mobi worden keurig door Calibre zelf geopend, maar voor pdf grijpt het programma weer terug op externe software (Adobe Reader) en dat geldt ook voor het txt-bestand waarvoor Calibre Kladblok opent.
4. Converteren
Omdat zoals gezegd epub en pdf het breedst worden ondersteund door draagbare apparaten zijn dat de beste formaten om naar te converteren als we boeken daarop willen lezen. Boeken met (vrijwel) alleen tekst kunnen het best worden omgezet naar epub. In Calibre kiezen we daarvoor een boek in een van de formaten azw, lit of mobi, klikken op Boeken Converteren en tot slot op OK (er zijn te veel configuratie-opties om hier te behandelen).
Formaten waarvoor deze methode ook goed werkt zijn cbr, chm, rtf en txt. Calibre kan echter niet uit de voeten met het djvu-formaat. Ook is het niet raadzaam om langs deze weg naar pdf te converteren, want dat gaat niet altijd goed en Calibre is niet geschikt voor het naar pdf converteren van documenten met veel afbeeldingen.
[afbeelding5]5. Extra software
Voor het lezen van djvu-bestanden is aanvullende software nodig. Een goede viewer is WinDjView (windjview.sourceforge.net). Installatie wijst zichzelf. Met alleen een viewer zijn we er echter niet. We moeten ook nog kunnen converteren en pdf is het meest voor de hand liggende doelformaat. Dit kan online op www.djvu-pdf.com.
Helaas kost dat erg veel tijd. Handiger is het om een virtuele pdf-printer te installeren. Een goed gratis programma is PDF Creator (sourceforge.net/pro jects/pdfcreator/). Na installatie (alle schermen doorklikken, alleen de twee vinkjes voor de PDFForge Toolbar en Yahoo desgewenst uitzetten) hebt u een nieuwe virtuele printer.
Wanneer u nu een djvu-document opent in WinDjView, kunt u dat via File, Print afdrukken. Kies hier uit de lijst met printers voor PDFCreator en klik OK. Afhankelijk van de grootte van het document verschijnt na enige tijd een venster van PDFCreator. Klik hierin op Opslaan. Kies een locatie, geef eventueel een andere bestandsnaam en klik weer op Opslaan. Na enig wachten is nu uw pdf-document klaar.
Samenvattend kunt u vrijwel alle gangbare e-bookformaten met Calibre eenvoudig naar epub converteren; documenten in djvu-formaat kunt u via een virtueel printerstuurprogramma omzetten naar pdf. De formaten pdf en epub zijn vervolgens op de meeste e-readers, tablets en dergelijke te lezen. Veel leesplezier!