Hoe je een ssd inbouwt? Nou, zo.
De grootste vertrager in de pc is zonder enige twijfel de harde schijf. Een ‘ouderwetse’ schijf haalt ongeveer 100 MB/s of wellicht iets meer. En de zoektijden zijn bij een heel vlot model zo’n 6 ms. Dat lijkt snel, maar is niets vergeleken met de prestaties van een ssd. Die zit op 350 tot 550 MB/s en 0,01ms! En ja, dat scheelt enorm!
Het begon met een brief van een lezeres. Of we niet eens heel duidelijk konden laten zien hoe je een ssd inbouwt. Voor wie de ontwikkeling gemist heeft: een ssd is een soort harde schijf, maar dan zonder bewegende delen. Het grote voordeel daarvan is dat ssd’s razendsnel informatie kunnen wegschrijven en teruglezen. En dat komt de prestaties van een doorsnee computer of laptop zeer ten goede. Desgevraagd wilde ssd-maker OCZ ons wel een ssd ter hand stellen om de workshop mee uit te voeren. En omdat uw hoofdredacteur tobde met een al wat oudere pc die bij vlagen niet vooruit te branden was, viel op dat apparaat de keus voor het renovatieproject.
Een bestaande configuratie uitbreiden met een ssd – waarbij die gaat fungeren als C-schijf – hoeft helemaal niet lastig te zijn. Wel is het belangrijk op een paar dingen te letten.
Allereerst is het cruciaal te beseffen dat niet bij elke ssd cloning-software wordt meegeleverd. Dat is software die u nodig hebt om een letterlijke kopie van uw systeemschijf te maken. Zonder deze software is het een bijzonder lastige klus – zo niet onmogelijk – om uw systeem over te zetten naar een ssd en rest u niets anders dan uw hele pc (althans het besturingssysteem) opnieuw te installeren.
De grotere fabrikanten leveren vaak wel software mee, maar niet bij elk model. Controleer dat dus even. Een los pakket van bijvoorbeeld Acronis (de populairste software) kost u zo 50 euro. Er zijn gratis pakketten, maar die werken niet op elk systeem en zijn doorgaans niet zo gebruiksvriendelijk. Houd daar rekening mee.
Dan is het handig – in geval van een desktop – te bepalen waar u de ssd wilt plaatsen in de behuizing. Een ssd is (nagenoeg) altijd 2,5 inch en past dus niet zomaar in een 3,5 inch-bracket. Er zijn verloop-brackets die dat verschil in grootte compenseren. Sommige fabrikanten leveren deze mee.
Sata-2 en sata-3
Sata-3-poorten hebben doorgaans een andere kleur. U vindt meer informatie in de handleiding van uw moederbord.
In geval van een desktop kunnen we ons voorstellen dat u de oude schijf die u vervangt door de nieuwe ssd, wilt blijven gebruiken voor dataopslag. U hebt in dat geval dus een extra schijfaansluiting nodig.
Hebt u een modern moederbord, dan hebt u wellicht naast de standaard sata-2-aansluitingen (serieel ATA, de aansluiting voor een harde schijf of bijvoorbeeld dvd-rom-station), ook nieuwere sata-3-poorten. Deze hebben doorgaans een andere kleur dan de sata-2-aansluitingen. Let daar even goed op! De handleiding van het moederbord geeft ongetwijfeld aan welke poort op welke snelheid werkt. Het voelt wellicht prettig als we zeggen dat sata-3 ook compatible is met sata-2 en andersom. Sata-3 is echter veel sneller (twee keer zo snel). Het loont dus de moeite om het even goed uit te zoeken.
Dan even over het kabeltje. Er is net als bij andere opslagmedia een dataverbinding en een energietoevoer nodig om een ssd aan de praat te krijgen. Nagenoeg alle moderne ssd’s maken gebruik van de nieuwe sata-3-standaard. Deze standaard is compatibel met sata-2. Echter: om op volle snelheid te werken, is een sata-3-verbinding op het moederbord nodig én een sata-3-kabel. Vaak staat op de kabel aangegeven welk type het is. De connector is gelijk.
Stootvast en energiezuinig
Bij een notebook heeft een ssd nog meer voordelen. Een ssd kan prima tegen vallen, stoten en vibraties. Iets wat bij een notebook toch meespeelt. Immers: u kunt uw tas laten vallen. Daarbij gebruikt een ssd aanzienlijk minder energie. Minder dan de helft dan een kleine 2,5 inch-schijf nodig heeft. En dat scheelt weer werktijd.
Met een bracket kunt u een 2,5 inch-ssd in een gewoon 3,5 inch-slot bouwen.
Klein verschil
Een sata-3-kabeltje lijkt als twee druppels water op een sata-2-kabel. Er is echter een verschil. De interne afscherming is beter, én de aders zijn van elkaar gescheiden. Dat is zichtbaar door een soort ‘gootje’ in het midden van de kabel. Gebruik bij voorkeur deze nieuwere kabel om problemen te voorkomen. Er kunnen soms haperingen voorkomen als u een oude kabel gebruikt met een nieuwe ssd.
Voorbereiding
Wij raden met klem aan om gevoelige data veilig te stellen voordat u gaat overzetten. Denk aan documenten, foto’s, eventueel muziek of andere zaken die u absoluut niet wilt kwijtraken. Houd ook rekening met clouddiensten. OneDrive of bijvoorbeeld Google Drive. Deze gebruiken in veel gevallen virtuele mappen die ze ‘mounten’. Deze kan de dienst kwijtraken. In ons geval verliep het proces zeer soepel, maar het kan natuurlijk altijd fout gaan. Backups geven rust.
De test-pc
De test-pc: een oude AMD FX dualcore. Hij start nadien zeker vier keer zo snel! De algehele werkervaring is niet te vergelijken!
Wij willen voor deze transplantatie een wat oudere pc – eigenlijk gewoon een heel oude pc – nieuw leven inblazen. Er zijn nogal wat verhalen over de winst die met een ssd te behalen zou zijn. Wij zijn benieuwd of dat nu echt zo is. En vooral: of dat ook geldt voor een oude pc. In dit geval een AMD FX dualcore-model, 4 GB ddr2-geheugen en een gemiddelde videokaart. Het besturingssysteem: Windows 8.1. Kortom: in basis gewoon een prima pc voor wat werk en internet.
Koppelen, installeren en starten!
Om te beginnen zet we onze ssd in een usb-3 dockingstation. De ssd is een Arc 100 met een capaciteit van 240 GB en dat komt goed uit want daarmee is-ie groter dan de systeemschijf in de pc. We kunnen nu de hele schijf klonen zonder in ruimteproblemen te komen en dat scheelt heel wat klussen.
We gebruiken Acronis-software voor het overzetten van de data.
Om te gaan klonen, gebruiken we Acronis True Image 2014. Deze software is al heel wat jaren op de markt en werkt inmiddels feilloos. Niet gek dat heel veel fabrikanten het meeleveren met hun ssd’s. Helaas doet OCZ dat (nog?) niet bij dit model ssd. We hebben dus een aparte editie moeten aanschaffen.
We kiezen voor automatische modus. Dat raadt Acronis ook aan.
We starten Acronis en kiezen voor Schijf klonen. De wizard vraagt vervolgens welke modus we willen. Standaard staat deze op Automatisch. In dit geval is dat perfect, want de bronschijf is kleiner dan de doelschijf. We klikken weer door.
We moeten hier de bronschijf kiezen. Hij staat op de OCZ, maar we kiezen uiteindelijk de WDC: de startschijf. Controleer dit altijd goed!
We mogen nu de bronschijf kiezen. Dat is de eerste in het rijtje. Controleer dit altijd goed. Indien mogelijk: haal alle andere (behalve de doelschijf, dus de ssd) schijven los voordat u dit proces start. Zo kunt u nooit de verkeerde kiezen. We klikken weer door.
Hier kiezen we voor de OCZ en klikken op verder om het proces te starten.
Acronis vraagt ons nu waar de image – dus de kopie van de bronschijf – naar toe moet. Wij kiezen voor de OCZ ARC100 ssd. We klikken op doorgaan, waarna Acronis start met het overzetten. Na een initialisatie meldt Acronis dat het moet herstarten om door te gaan met het klonen.
Acronis is hier bezig met overzetten van alle data.
Wachten
Het overzetten van de data kan bijzonder lang duren. Heb hier dus even geduld. In ons geval heeft het gehele proces ongeveer een half uurtje geduurd. Maar wij hebben maar zo’n 100 GB hoeven overzetten en hebben gebruikgemaakt van een usb 3-dockingstation.
Testen
Haal alle schijven los, behalve de ssd. Zet nu de pc aan en kijk of hij goed start. Is dat het geval? Dan is alles goed gegaan.
De software zet de pc uit na het kloonproces. Wees dus niet ongerust als uw pc uitgaat. Wij raden aan om nu even een test uit te voeren. Koppel alles los en sluit alleen de ssd aan. Start de pc nu netjes? Perfect. Dan is het proces succesvol verlopen.
In ons geval is alles netjes verlopen en kunnen we nadat we de pc hebben uitgezet, weer alles aansluiten. Pas echter even op met de oude systeemschijf als u deze weer wilt gebruiken. Het kan namelijk zo zijn dat het bios (het Basic Input Output System van het moederbord) deze weer kiest als startschijf. Hebt u het dockingstation nog? Doe daar dan de oude schijf in als de pc hebt gestart. Nu kunt u deze schijf formatteren en terugplaatsen in de behuizing.
Hebt u geen dockingstation? Dan zult u – als de pc van de oude schijf blijft starten – even het bios van de pc in moeten gaan (druk daarvoor op Del, F2 of wellicht een andere F-toets), en ga naar de startopties of het bootmenu. Kijk daar of de ssd als primaire schijf geselecteerd is.
Niet defragmenteren
Ssd’s kunnen niet tegen defragmentatie. U moet deze service dus beslist uitschakelen!
Als alle schijven er netjes in zitten en de pc nu goed start van de ssd, is het tijd voor wat tweaks. Een ssd werkt namelijk nét anders dan een gewone mechanische schijf. Waar een normale schijf baat heeft bij defragmenteren en ‘caching’ in Windows, heeft een ssd daar niets aan. Die zijn zo snel dat het klaarzetten van bepaalde data geen nut meer heeft. Sterker nog: het kan trager worden. Defragmenteren is zelfs schadelijk voor een ssd!
Hebt u nog Windows Vista of XP? Dan zult u even in Windows moeten aangeven dat u de ssd niet wilt defragmenteren. Windows 8 en Windows 7 zijn slim genoeg om geen defragmentatie uit te voeren op een ssd.
Om het defragmenteren uit te zetten, klikt u met rechts op de ssd in de Windows Verkenner. Klik op eigenschappen en kies voor Extra. Daar vindt u de optie voor defragmenteren. Zet het hier uit voor de ssd.
Super Tweaks
Superfetch hebt u niet meer nodig als u met een ssd werkt. Schakel deze service uit via services.msc.
Een iets complexere ingreep is het uitschakelen van Superfetch en Prefetch. Dit zijn optimalisaties die handig zijn bij gebruik van een mechanische schijf, maar niet meer relevant zijn als u een ssd plaatst. Die zijn zo snel met zoeken, dat het zelfs tegen kan werken.
Om Superfetch uit te schakelen, opent u services.msc. druk op start en tik in het onderste zoekveld services.msc. Druk op enter. Het services-venster opent. Zoek naar superfetch en dubbelklik erop. Schakel de service uit.
Om prefetch uit te schakelen, opent u de register-editor. Dat doet u door naar het startmenu te gaan en daar ‘regedit’ in te tikken. Druk op enter om de applicatie te starten.
Prefetch kunt u via het register uitschakelen. De snelheidswinst is opmerkelijk!
Nu moet u even gaan zoeken. Ga naar:
HKEY_LOCAL_MACHINE \ SYSTEM \ CurrentControlSet \ Control \ Session Manager \ Memory Management \ PrefetchParameters.
U vindt daar in geval van Windows 8 twee items: prefetch en superfetch. Als u dubbelklikt op een item, kunt u de DWORD-waarde aanpassen. Zet deze op 0 om het uit te schakelen.
Winst?
Zo! Die zit ingebouwd. Het resultaat? Een compleet nieuwe ervaring. Alles draait veel en veel soepeler.
Wat is nu de winst van de overgang naar de ssd? We kunnen kot zijn: het is een wereld van verschil. De pc startte met de gewone schijf in ongeveer drie minuten. Met name de services die Windows mee moet laden in de startfase, namen veel tijd in beslag. Deze maakten het ook onmogelijk om andere zaken te doen tijdens het inladen.
Met de ssd start de pc binnen een minuut op. Na het inloggen kunnen we ook direct werken, wat echt een verademing is. Dit is allemaal te danken aan de extra doorvoersnelheid van de ssd en natuurlijk de verwaarloosbare zoektijden. Kortom: het is echt de investering waard. Beter nog: het kan een oude pc nieuw leven inblazen!
Conclusie
De overgang naar een ssd is echt een verschil van dag en nacht. Het is simpelweg niet te vergelijken. Gelukkig is een ssd inbouwen niet moeilijk. En het klonen van de oude schijf is kinderspel. Als u maar weet wat u moet doen en waar u op moet letten. Wees er zeker van dat u na de installatie defragmentatie uitzet. Windows 7 en 8 doen dat automatisch. XP en Vista doen dat niet. Wilt u écht alles uit de ssd halen? Zet dan ook nog even Prefetch en Superfetch uit…
Grootte
Als u twijfelt aan de grootte van de ssd, dan kunnen we u alvast verklappen dat het zeer onverstandig is om een ssd te kiezen die kleiner is dan uw huidige systeemschijf. Cloning-software vindt het doorgaans niet zo prettig om schijven te klonen van groot naar klein. Van een kleine naar een grote schijf is geen probleem. Wat u kunt doen als uw ssd kleiner is dan uw oude schijf, is de partitie verkleinen en deze overzetten. U moet dan in veel gevallen wel opnieuw de bootsector herstellen of eventueel een startherstel uitvoeren.