Red Windows met Ubuntu (deel 2)
In het tweede deel (deel 1 vindt u hier) van onze Ubuntu-workshop drieluik gebruiken we de speciale cd, dvd of usb-stick die we vorige keer hebben gemaakt om twee problemen op te lossen. Eerst herstellen we problemen die ervoor zorgen dat uw schijfstation niet meer herkend wordt en daarna bespreken we hoe u bestanden herstelt die u per ongeluk hebt verwijderd.
Wij gaan ervan uit dat uw harde schijf nog goed werkt. Vermoed u dat uw schijf niet meer betrouwbaar is, wacht dan op deel 3 van deze workshop, in het volgende nummer. Laat in dat geval wel de computer uit staan. Hoe langer u een stervende schijf laat werken, hoe meer gegevens er permanent verloren kunnen gaan!
Probleem 1: Partities herstellen
Een partitie is een afgebakend deel van een harde schijf, waarbinnen software en gegevens worden bewaard. Als uw computer niet meer wil starten omdat de partitie met Windows daarop verwijderd is, of door een virus onstartbaar is gemaakt, kunt u met Testdisk de partitie herstellen. Testdisk is een tekst-applicatie, maar u hoeft niet steeds commando’s in te typen om het te gebruiken. Elke stap wordt namelijk vergezeld door een menuutje.
Stap 1: Booten met Ubuntu
Stop de gemaakte Ubuntu schijf of usb-stick in de computer die de te herstellen partitie bevat en zet deze aan. Hebt u een schijf gemaakt, dan krijgt u nog voordat Windows opstart de optie Press any key to boot from CD te zien. Druk nu op een willekeurige toets en u ziet in plaats van Windows het UNetbootin startscherm. Als u een usb-stick gebruikt moet u waarschijnlijk in de bios de boot-volgorde veranderen zodat usb de bovenste (eerste) optie wordt. Met de usb-stick als eerste boot-optie komt u zonder dat u op een toets hoeft te drukken in het UNetbootin menu terecht. Selecteer in dit scherm met de pijltjestoetsen de derde optie: Try Ubuntu without installing en druk op Enter. Ubuntu zal nu starten in plaats van Windows.
Stap 2: Testdisk starten
Klik eenmaal op het blauwe pictogram helemaal links onderin. Typ nu terminal en in het witte vlak boven het pictogram verschijnt de optie Konsole. Klik eenmaal op Konsole en een zwart venster verschijnt. Type nu het commando sudo testdisk om Testdisk te starten. U krijgt wat uitleg te zien en onderaan verschijnt het eerste menuutje. De optie Create is standaard al geselecteerd, dus druk op Enter om naar de volgende stap te gaan.
Stap 3: Testdisk gebruiken
Nadat u Create hebt geselecteerd, krijgt u een lijstje te zien met alle fysiek aanwezige harde schijven. Kies nu met de pijltjestoetsen de harde schijf waarvan u vermoedt dat deze uw verdwenen partitie bevat. In het gunstigste geval hebt u maar één harde schijf en hoeft u niet te kiezen. Hebtt u meerdere harde schijven, dan is het zeer waarschijnlijk dat de Windows-partitie op de eerste schijf staat (binnen Ubuntu ‘sda’ genoemd). Als u de grootte kent van de verdwenen partitie, kan dat u een goede aanwijzing geven voor welke schijf u moet hebben, want van elke gevonden schijf wordt de omvang vermeld. Als u een harde schijf hebt gekozen, drukt u op Enter om de optie Proceed te selecteren.
Stap 4: Partities zoeken
Testdisk toont nu gegevens van de harde schijf. Druk nogmaals op Enter en u krijgt een keuzelijst met partitietypes te zien. Probeert u een Macintosh-machine te repareren dan selecteert u Mac, maar als het om een pc gaat kiest u voor de bovenste optie: Intel. Druk op Enter om verder te gaan. We selecteren opnieuw de bovenste optie: Analyse, en drukken weer op Enter. Testdisk toont nu gevonden partities. Druk vervolgens op Enter om de optie Quick Search te bevestigen. Nu verschijnen naast alle gevonden partities ook een aantal opties. Als u op de P-toets drukt, geeft Testdisk u de mogelijkheid om alle mappen en bestanden binnen de geselecteerde partitie te bekijken. Ideaal, want zo kunnen we nagaan welke van de partities degene is die Windows bevat. Klik op de naar beneden gerichte pijltjestoets tot bij de letter W een map genaamd Windows verschijnt. Probeert u niet de Windows-partitie maar een gegevenspartitie te herstellen, dan ziet u in plaats van de Windows-map de gegevens die op de ontbrekende partitie staan.
Stap 5: Partitietype en -opties wijzigen
Als u genoeg hebt gezien, drukt u op de Q-toets om weer terug te keren naar het Quick Search-menuutje. Afhankelijk van wat precies het probleem is dat de partitie onbruikbaar heeft gemaakt gaan we nu een van de herstelopties selecteren. In het geval van de Windows-partitie moet het type partitie Primary bootable zijn. Binnen Testdisk wordt dit weergegeven met een sterretje. Is de Windows-partitie een ander type geworden, dan herkent de computer deze niet langer als de partitie die bij het starten aangesproken moet worden. Druk op de toets met het pijltje naar rechts om te wisselen tussen de verschillende partitie-opties en zorg dat de Windows-partitie een sterretje (*) als type krijgt. Druk op Enter en kies de optie Write om de wijziging door te voeren.
Is de partitie niet verwijderd of alsnog niet bootable, dan is mogelijk de bootsector beschadigd geraakt of gewist (meestal door een virus). Druk in dat geval op Enter en kies Quit. Nu bent u weer terug in het Analyse-menu. Kies de optie MBR Code om de bootsector opnieuw te maken. U krijgt de vraag: Write a new copy of MBR code to first sector? (Y/N). Type de letter ‘Y’ en druk op Enter om te bevestigen.
Stap 6: Windows weer starten!
U bent weer terug in het eerdere menuutje. Selecteer telkens de optie Quit en bevestig steeds met Enter om Testdisk te stoppen. Nu moet u opnieuw starten, zodat u in Windows kunt komen (of binnen Windows uw eerder verloren partitie kunt vinden.). Klik op het blauwe pictogram linksonder en klik op de rode knop Leave. Klik op de optie Restart. Een schermpje verschijnt. Klik op Restart Computer om te bevestigen dat u Ubuntu wilt ver-laten. Mogelijk verschijnt er een melding dat u nog vensters heeft openstaan, klik op OK om deze te sluiten en het scherm wordt blauw. De mededeling Please remove the disc and close the tray (if any) then press Enter verschijnt. Nu verwijdert u uw Ubuntuschijf uit de cd/dvd-lezer of u trekt uw usb-stick uit de pc. Druk op Enter en uw machine start nu op in Windows.
Probleem 2: Verwijderde gegevens herstellen
Start Windows nog netjes, maar hebt u per ongeluk bestanden gewist? Zolang ze nog in de Prullenbak staan is er niets aan de hand, maar zelfs als ze ‘permanent’ zijn verwijderd kunt u toch nog succes hebben met uw Ubuntu-reddingsschijf. De bestanden worden namelijk in eerste instantie slechts gemarkeerd als overschrijfbaar, maar totdat er daadwerkelijk nieuwe bestanden op dezelfde locatie op de harde schijf worden geschreven is het mogelijk om ze terug te toveren. Binnen Windows bestaat de kans op overschrijven, maar als we Ubuntu vanaf cd-rom of stick starten wordt er niets naar de harde schijf geschreven.
Stap 1: Bestandslocatie vaststellen
Start Ubuntu op (zie deel 1, Computer Idee 10). Klik in Ubuntu op het blauwe pictogram helemaal links onderin en typ terminal. De optie Konsole verschijnt. Klik hierop om een Terminal venster te openen.
In dit zwarte venster typt u nu het commando sudo fdisk -l. Nu wordt er van elke beschikbare partitie of schijf zoveel mogelijk informatie getoond, waaronder de grootte in gigabyte. Waarschijnlijk weet u uw bestaande partities te herkennen aan deze grootte. In het ergste geval moet u Windows starten en kijken hoe groot het station is waar de te redden gegevens op stonden. Harde schijven staan in Ubuntu onder de locatie /dev/sda. De eerste enzovoorts. Onder het kopje System staat HPFS/NTFS of FAT. Eventuele usb-sticks staan vermeld als sdb1 of sdc1. Schrijf de locatie van de partitie waarop de te redden bestanden staan op (bijvoorbeeld /dev/sda1). Noteer ook de locatie(s) van de usb-sticks waar u uw gewiste bestanden op wilt gaan zetten.
Stap 2: NTFS Undelete gebruiken
Type nu het volgende commando in het openstaande Terminal venster: sudo ntfsundelete /dev/sda1 –f en druk op Enter. Let op; na ntfs-undelete volgt een spatie en de locatie van de partitie met de gewiste bestanden (kan dus ook /dev/sda2 o.i.d. zijn). Nu verschijnt een lijst met alle mogelijk te herstellen be-standen. De lijst puilt waarschijnlijk uit met allerlei onzinnige bestanden, omdat Windows en programma’s regelmatig allerlei tijdelijke bestanden aanmaken en weer wissen.
Stap 3: Zoeken binnen resultaten
Om een beter overzicht te krijgen moeten we meer opties aan het commando toevoegen. Heeft u het be-stand de afgelopen dag gewist? Druk dan op het pijltje omhoog om het vorige commando terug te halen en typ dan –t 1d achter het vorige commando – het volledige commando is dus sudo ntfsundelete /dev/sda1 –f –t 1d. Nu krijgt u een veel kortere lijst, die hopelijk goed te behappen is. Weet u niet precies hoe lang geleden de bestanden zijn gewist? Dan kunt u bijvoorbeeld zoeken op bestandstype. U typt –m in plaats van –t 1d gevolgd door een spatie, een sterretje, een punt en uiteindelijk het gewenste bestandstype. Zoekt u Word documenten dan typt u sudo ntfsundelete /dev/sda1 –f –m *.doc (voor Word-bestanden). Andere belangrijke formaten zijn: .jpg (foto’s), .xls, .xlsx, .docx, .ppt, .pptx (Microsoft Office-documenten), .mpg, .mpeg, .avi, .wmv (video’s) en .mp3, .aac, .flac (muziek).
Stap 4: Bestanden herstellen
Hebt u met een van de commando’s de bestanden gevonden die u wilt gebruiken, dan noteert u per be-stand het getal onder Inode in de lijst die NTFSUndelete u toont. Het programma kan namelijk niet bestanden op naam herstellen, maar gebruikt daarvoor een zogenoemde Inode-code. We moeten vervolgens een aantal codes invoeren om duidelijk te maken dat we willen gaan herstellen (-u), welke Inode we willen herstellen (-i nummer, waar nummer het Inode nummer is), de nieuwe bestandsnaam (-o bestandsnaam.type) en de map waarin we gaan opslaan (-d mapnaam).
Het simpelste en veiligste is om te herstellen naar een usb-stick. Zorg dat de stick in een usb-poort zit en Ubuntu maakt automatisch een mapnaam aan, standaard is dit /media/disk/. Eventueel kunt u via de File Manager – klik het blauwe pictogram helemaal links onderin aan en klik op File Manager – controleren hoe uw stick bekend staat. Klik dan in het linkervlak op de stick en de inhoud verschijnt in het middelste, witte deelvenster. Boven dit deelvenster staat de naam van de stick. Klik rechts van deze naam in het grijze gebiedje en de volledige mapnaam wordt getoond.
Het herstelcommando is een lange lijst met opties geworden: sudo ntfsundelete /dev/sda1 –f –u –i 143200 –o verhaaltje.doc –d /media/disk. Druk op het pijltje omhoog en u kunt met behulp van pijltje naar links en de Backspace-toets telkens het commando aanpassen door het volgende Inode-nummer en een nieuwe bestandsnaam in te voeren. Druk steeds op Enter om een nieuw commando uit te voeren.