Word sterfotograaf: zoek het hogerop met Photoshop
In 1990 lanceerde de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie Nasa de Hubble ruimtetelescoop en sindsdien zijn we verwend met de prachtigste foto's van planeten, nevels, melkwegstelsels en ander kosmisch moois. Die werden alleen nog maar fraaier door de snelle ontwikkelingen in de digitale fotografie. Daar kan de amateur met zijn telescoopje van 'de' Blokker natuurlijk nooit tegenop.
In 1990 lanceerde de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie Nasa de Hubble ruimtetelescoop en sindsdien zijn we verwend met de prachtigste foto's van planeten, nevels, melkwegstelsels en ander kosmisch moois. Die werden alleen nog maar fraaier door de snelle ontwikkelingen in de digitale fotografie. Daar kan de amateur met zijn telescoopje van 'de' Blokker natuurlijk nooit tegenop. Om mooie plaatjes te maken hebt u echter geen kijker van een paar miljoen nodig. Sterker nog: het kan helemaal zonder. Al sinds jaar en dag worden de ruwe meetgegevens van professionele telescopen opgeslagen in een standaardformaat dat de naam Fits heeft. Fits (Flexible Image Transport System) is te vergelijken met het raw-formaat dat professionelere camera's gebruiken. Dat wil zeggen dat alle gegevens over kleur- en lichtsterkte van het gefotografeerde object aanwezig zijn, maar nog wel in een geschikte vorm moeten worden gegoten om te bekijken; iets wat we – zoals bij een ouderwets negatief – kunnen vergelijken met het ontwikkelen van een foto. Net als bij dat traditionele ontwikkelen biedt het verwerken van Fits-bestanden grote controle over het eindresultaat. Op internet zijn deze bestanden makkelijk te vinden. De Nasa is daarom samen met zijn Europese collega ESA zo aardig geweest om een programma te maken waarmee u vanuit deze gegevens foto's kunt maken; de Fits Liberator Plugin. Iedereen met Photoshop Elements (of een ander programma dat met Photoshop-plugins kan werken) kan hiermee zelf de kosmos in beeld brengen. Wij gaan aan de slag met Photoshop Elements 6.0.
Stap 1
Surf naar deze site en download daar de Windows-versie van de plugin. Start het installatieprogramma en klik op Next. Zet een vinkje bij I accept... en klik twee maal op Next. U ziet nu de mappen van Photoshop Elements die het programma zal gebruiken. Bij normale installatie van Elements zullen deze juist zijn. Klik daarom weer op Next. Installeer alle aangevinkte onderdelen door op Install te klikken. Klik op Finish als de installatie klaar is.
Stap 2
We moeten ook nog wat Fitsbestanden hebben om mee te werken. Ga naar deze pagina en download daar de bestanden f001a066.zip, f001a1hr. zip en f001a25o.zip (elk bijna 100 MB groot), sla ze op in een map naar keuze en pak de zipbestanden uit in die zelfde map (bijvoorbeeld met WinRar). Start nu Photoshop Elements en open het eerste bestand (f001a066.fits). De Fits Liberator Plugin wordt nu gestart.
Stap 3
We zien onze naaste grote buur in de kosmos: het Andromedastelsel M31, een spiraalvormige Melkweg net als die waar wij in wonen. Speelt u maar eens met het zwarte en witte schuifje onder het histogram (de grijze grafiek onder de foto). U ziet dat u hiermee controle hebt over het aanzien van de foto. Hoe zwart is de achtergrond? Hoe wit zijn de lichte delen? Zet bijvoorbeeld de zwartwaarde (links) op 8800 en de witwaarde (rechts) op 28000 voor een diepzwarte achtergrond. Merk op dat we onder Image Data de afmetingen van de afbeelding kunnen zien. Noteer de naam van de afbeelding en de grootte (7055x7055).
Stap 4
Klik op Reset om de wijziging ongedaan te maken. Deze Fitsafbeelding is 16-bits (terwijl uw digitale foto's waarschijnlijk 8-bits zijn) en bevat daardoor veel meer verschillende helderheidsniveaus. Krijgen ze allemaal even veel aandacht of zitten de belangrijke details in de lichte of juist in de donkere delen? Met de Stretch-functie kunnen we dat beïnvloeden. Laat u zich niet intimideren door de wiskundige termen, maar probeert u gewoon eens wat Stretch-functies zoals Log(x) of ArcSinH(x). Uiteraard kunt u deze functies combineren met het zwarte en witte schuifje. Wij kiezen uiteindelijk voor Log(x) als Stretch-functie, zwartwaarde (Black Level) 3,94 en witwaarde 4,46. Vervolgens klikken we op OK. De afbeelding wordt nu in Elements geopend.
Stap 5
Open nu f001a1hr.fits, geef ook deze de Stretch-functie Log(x) (afbeeldingen mogen ook allemaal een andere Stretch-functie gebruiken), de zwartwaarde 3,71 en de witwaarde 4,41. Noteer weer naam en grootte (7129x7143) en klik op OK. Open de laatste afbeelding (f001a25o. fits), verander ook hier de Stretchfunctie en geef als zwart- en witwaarden 3,63 en 4,40. Noteer ook van deze afbeelding de grootte en klik op OK. U hebt nu drie geopende afbeeldingen in Elements.
Stap 6
In het titelvenster van de afbeeldingen ziet u telkens staan Grijs/16. Dat betekent dat het gaat om een zwart-witafbeelding met ruim 32.000 grijswaarden (16-bits). We moeten echter gaan werken met RGB-afbeeldingen van 8-bits (Elements kan niet werken met 16-bits). Kies daarom het menu Afbeelding, Modus, RGB-kleur en vervolgens Afbeelding, Modus, 8-bits/kanaal. U ziet dat Grijs/16 is veranderd in RGB/8. Doe het zelfde voor beide andere afbeeldingen.
Stap 7
Wanneer u kijkt naar de genoteerde afbeeldinggroottes, dan ziet u dat er twee een afmeting hebben van 7129x7143, maar dat f001a066.fits een grootte heeft van 7055x7055. Dit verschil komt vaker voor en moeten we opheffen. Kies daarom deze afbeelding en ga naar het menu Afbeelding, Vergroten/ verkleinen, Afbeeldinggrootte. Zet een vinkje bij Nieuwe Beeldpixels berekenen en haal het vinkje weg bij Verhoudingen Behouden. Kies onder Documentgrootte in het lijstje achter Breedte voor Procent. Vul daar bij Breedte 101,05 en bij Hoogte 101,25 in. Als u zich afvraagt hoe we aan die getallen komen: 100*7129/7055 (of 100*7143 /7055) en vervolgens afronden op twee decimalen.
Stap 8
De drie afbeeldingen zijn nu even groot. Het zijn zoals gezegd foto's van het Andromeda-stelsel; elk door een ander kleurfilter. We gaan ze daarom elk een eigen kleur geven en samenvoegen. Zo ontstaat straks een kleurenafbeelding in, zoals dat heet, valse kleuren (vals omdat het niet de werkelijke kleur is zoals je die door een telescoop zou zien). Selecteer f001a066.fits en kies in het menu Laag, Nieuw, Laag en klik op OK. Selecteer nu afbeelding f001a1hr.fits, toets Ctrl-A om alles te selecteren en Ctrl-C om te kopiëren. Kies nu weer f001a066.fits, selecteer daarvan Laag 1 en plak de kopie daarin met Ctrl-V. Maak nogmaals een nieuwe laag en kopieer daarin op de zelfde manier de derde afbeelding (f001a25o.fits). We hebben nu alle afbeeldingen in één. Sluit de afbeeldingen f001a25o.fits en f001a1hr.fits. Sla f001a066.fits op via Bestand, Opslaan als en sla op als Photoshop-bestand onder de naam andromeda.psd.
Stap 9
Dubbelklik op het miniatuur van de laag Achtergrond, geef deze als naam Blauw en klik op OK. Geef Laag 1 de naam Groen en Laag 2 de naam Rood. Activeer de laag Blauw en ga in het menu naar Laag, Nieuwe Aanpassingslaag, Niveau's. Zet een vinkje bij 'Groeperen met vorige laag' en klik tweemaal op OK (we passen dus nog geen niveaus aan). Activeer nogmaals de laag Blauw en kies nu het menu Laag, Nieuwe Aanpassingslaag, Kleurtoon/ Verzadiging. Het vinkje bij Groeperen staat er al. Klik nu op OK.
Stap 10
Zet een vinkje bij 'Vullen met kleur' en zet de schuifregelaars op de waarden 240,100,-50 (de waarde voor zuiver blauw) en klik op OK. Geef nu zoals bij 9 de laag Groen een Aanpassingslaag, Niveau's en een Aanpassingslaag Kleurtoon/Verzadiging. Gebruik hier de waarden 120,100, -50. Vergeet niet het aanvinken van Groeperen met vorige laag! Maak tot slot op de zelfde manier voor Rood twee Aanpassingslagen en geef daar Kleurtoon/Verzadiging de waarde 0, 100,-50. Sla uw werk op.
Stap 11
Kies nu de laag Rood en zet de mengmodus op Bleken. Doe dat ook voor de lagen Groen en Blauw en ineens is daar uit drie zwart-witafbeeldingen een kleurenplaat ontstaan. We kunnen de zes aanpassingslagen nu gaan gebruiken om de afbeelding helemaal naar onze hand te zetten.
Stap 12
Selecteer de laag Niveau's die behoort bij Blauw en dubbelklik op het laagminiatuur om het venster Niveau's te openen. Beweeg het middelste (grijze) schuifje en merk op dat de hoeveelheid blauw daarmee meer of minder wordt. Dat zelfde gebeurt als u het witte schuifje naar links of het zwarte naar rechts beweegt. Daarmee verkleint u echter ook het aantal blauwtinten. Wij zetten het grijze schuifje op 0,8. Dat zelfde doen we voor de niveaus die horen bij Groen. Voor de laag Niveaus van Rood zetten we de waarde op 1,2.
Stap 13
Dubbelklikken we op de Aanpassingslaag Kleurtoon/Verzadiging behorend bij de laag Blauw, dan kunnen we de exacte kleur van deze laag aanpassen door de huidige waarde van 240 te wijzigen. Hoewel deze laag daadwerkelijk afkomstig is van een foto die genomen is door een blauwfilter, kunnen we hem gewoon een andere kleur geven als dat een mooier plaatje oplevert. Wij zetten de kleurtoon op 220 en laten de andere instellingen ongemoeid. De kleurtoon behorend bij de laag Groen zetten we van 120 op 85. Daarmee zijn we tevreden. Tot slot verwijderen we de kleurenbalken door een uitsnede te maken (Uitsnede- gereedschap, sneltoets C). De afbeelding is daarmee klaar. We slaan hem op als psd-bestand, kiezen dan voor het menu Laag, Eén Laag Maken en slaan hem vervolgens ook op als jpeg-bestand. U kunt deze afbeelding nog veel meer naar uw hand zetten door de mengmodus van de verschillende Aanpassingslagen te veranderen. Speel maar eens met de varianten Bedekken en Puntlicht.